Tarih boyunca insanlari en çok korkutan olgulardan biri ölümdür. Zira ölüm bir tür yokluk, dünya zevklerinden kopus demektir. Filozoflar, düsünürler, sairler ölüm meselesinde çaresiz kalmislardir. Islam’a göre ise ölüm iman edip iyi amel isleyenler için korkulacak bir durum degil, aksine daha büyük lütuflara kavusmanin kapisidir. “O, hanginizin daha güzel amel yapacagini sinamak için ölümü ve hayati yaratandir. O, mutlak güç sahibidir, çok bagislayandir.” (Mülk, 2) ayetinin ifade ettigi üzere ölüm bu dünyadaki imtihanin en temel unsurudur.
Müslüman gruplar arasinda ölüme en sicak bakan grup sufilerdir. Zira onlar tüm hayatlarini, her nefeslerini bir imtihan suuru içinde hazirlikli olarak geçirirler. Bundan dolayi da onlar ölümü gerçek sevgiliye kavusmak için bir firsat olarak görürler. Ölüme hazirlik hususunda sufiler muhtelif hazirlik yöntemleri gelistirmislerdir. Bunlardan birincisi ölmeden önce ölmektir. Peki nasil? Sufiler ölmeden önce ölmeyi ruhu tezkiye, nefs ile mücahede seklinde yaparlar. Nefsin isteklerini yerine getirmeyerek onu parça parça öldürürler. Tabiiki bu fiziki bir ölüm degildir, mecazi bir ölümdür. Bu kelami Aliyyü’l-Kari söyle açiklar: “Mecburi ölüm gelmeden önce kendi ihtiyariniz ile ölünüz. Ihtiyari ölümden maksat ise, ölmeden önce nefs ve sehvetlerinizin esiri olmaktan ve bunlarla meydana gelen hata ve gafletten kurtulunuz demektir.” (el-Masnu, Beyrut, s. 348)
Imam Kuseyri, Hatem-i Esam’dan rivayetle insanin sehvetlerinin ölümünü söyle açiklar: “Bizim bu tasavvuf yoluna giren kimse, nefsinde dört ölümü gerçeklestirmelidir: Beyaz, siyah, kirmizi ve yesil ölüm. Beyaz ölüm açliktir, siyah ölüm halkin eza ve cefasina tahammüldür. Kirmizi ölüm nefse muhalefet edip heva ve hevese karsi koymaktir. Yesil ölüm yamali elbise giymektir.” (Kuseyri, er-Risale, s. 393)

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan'in 2018 Eylül sayisinda.)