Arkadaslik, dostluk, birliktelik, beraberlik, refakat etme ve ahbaplik yapma gibi anlamlara gelen sohbetin birçok çesitleri mevcuttur. Ilmi sohbet, edebi sohbet, siyasi sohbet gibi sohbet genellikle ismini konusundan alir.

Iki ve daha fazla kisinin bir araya geldiklerinde hal hatir sormalari, fikir alisverisinde bulunmalari veya dertlesmeleri sohbettir, ahbapliktir. Sohbete insanlarin ihtiyaci vardir, sohbet insan olmanin bir geregi ve parçasidir. Günah ve mahzurlu olan hususlarin karistirilmamasi ve haddinden fazla olmamasi sartiyla sohbet tabiidir ve mübahtir. Içine günah ve sakincali seyler karismasa bile uzun sohbetler lüzumsuz yere vakir zayi etmek anlamina gelir ve hos bir sey degildir.

Burada söz konusu olan mevzu, iman, ibadet, ahlak, ibret ve hikmet olan dini mahiyetteki sohbettir. Bütün hak dinlerde sohbet önemlidir. Bir peygambere iman eden ve sohbetinde bulunan herkes o peygamberin sahibidir. (Sahib, çogulu, Ashabe, sahabe )Peygamber de onlarin sahibidir yani arkadasi, yoldasi ve koruyucusudur. (Bkz. Sebe, 46; Suara, 61) Hazret-i Musa’nin yol arkadasi onun sahibi idi. (Kehf, 76) Birlikte yolculuk yapan yedi uyurlar’dan Ashab-i Kehf diye bahsedilmistir.

Hazret-i Peygamber Sevr magarasindayken yol arkadasi Hazret-i Ebubekir O’nun sahibi idi. (Tevbe, 4) Her ikisi yekdigerinin arkadasi ve dert ortagi idi.

Allah Resulü, insanlari Islam’a davet ederken onlara Hak Tealanin emir ve yasaklarini teblig ediyordu. Onlara bire bir konustugu gibi toplu olarak da konusuyordu. Hazret-i Peygamberi gören ve O’nun konusmalarini dinleyen herkes dini anlamda sahabe degildir. Dini anlamda sadece O’nu mü’min olarak gören, sohbetinde bulunan konusmalarini dinleyen ve mü’min olarak vefat edenler sahabedir. Sohbetinde bulunup hitaplarini dinlemis olsalar bile gayri müslimler sahabe degildir.

(Yazinin tamami Ilim ve Irfan dergisi Mayis (2014) sayisinda.)